Klima Uzmanı

Klima alırken diğer elektrikli eşyaları seçtiğimiz gibi hangi enerji sınıfında olduğuna dikkat etmemiz gerekir. A – G arası değişen enerji seviyelerinden en az elektrik harcayanı A sınıfı klima olarak bilinir. G’ye doğru elektrik tüketimi artar. A sınıfı bir klima başlangıçta B sınıfına göre biraz daha pahalı olsa da 1-2 yıl içinde kendini amorti eder.

Klima cihazı konut, işyeri vb. kapalı alanlardan dış ortama, dış ortamdan kapalı alanlara konfor amaçlı olarak ısı transferi yapmaktadır. Sistemin 2 ana parçası vardır. İç ortamda ısı alışverişi yapan iç ünite ve dış ortamda ısı alışverişi yapan dış ünitedir. Bu iki ünite arasında gaz akışını ve sinyal alışverişini sağlayan bakır boru ve elektrik tesisatı bulunur. İki ayrı birimden oluşan bu sisteme split sistem denmektedir.

Multi split– çoklu split anlamına gelmekte olup, birebir split klimalarda olduğu gibi bir tek dış ünitesi bulunmakta buna karşılık birden fazla iç ünite bu tek dış üniteye bağlanmaktadır. İklimsa merkezlerinde tüketiciye sunulan Mitsubishi Heavy Industries markalı multi split klima sistemleriyle bir dış üniteden farklı altı iç üniteye bağlantı kolaylığı sağlamaktadır.

R410A soğutma sistemlerinde kullanılan yeni bir soğutucu akışkandır. Türkiye klima pazarında sıklıkla kullanılan R22 gazının da dahil olduğu HCFC’lerin ozon tabakasına verdikleri zarardan ötürü Montreal Protokolü ile global olarak üretim ve kullanımına yönelik birtakım sınırlamalar getirilmiştir. HCFC’lere alternatif olarak HFC’ler (hydrofluorocarbon) geliştirilmiştir. R410A ozon tüketim katsayısının sıfır oluşu ile çevreye dost bir gazdır.

dB(A) ses seviyesi anlamına gelen “desibel” kelimesinin kısaltmasıdır. Klima satın alırken emsallerine göre gürültü seviyesi en düşük olan seçilmelidir. Uyurken dış ortamdaki sesleri bilinçaltımızdan fark ederiz. 40 dB civarı ses seviyesi rahatsız bir uykuya neden olur. İyi bir uyku için ses seviyesinin 40 dB‘in altında olması gerekir. Mitsubishi markalı ürünlerinizde sessiz çalışma konumunda ses seviyesi 20 dB(A) değerine kadar düşebilen modellerimiz mevcuttur.

Klimalar ısıtma ve soğutma işlevini yerine getirirken elektrik enerjisi harcarlar. Bir klimanın ne kadar verimli olduğunu anlamak için performans katsayısı anlamına gelen COP (Coefficient Of Performance) ve elektrik verimliliği anlamına gelen EER (Energy Efficiency Ratio) değerleri gösterge olarak kullanılır. Özetle; alınan performansın ödenen paraya (harcanan elektrige) oranıdır. A, B… gibi enerji sınıflarının referansı bu verimlilik göstergeleridir. Bir klimada bu değerler ne kadar yüksekse klima o kadar verimlidir.

Duyulur ısı, maddenin sıcaklığını değiştirmek için gereken ısı miktarıdır. Maddenin sıcaklığında farklılık yaratır, ama halini değiştirmez. Gizli ısı ise, maddenin fiziksel halini değiştirmesine rağmen, sıcaklığında fark oluşturmaz. Klimalar ortamdan duyulur ısı çekerek sıcaklığı azaltırken; gizli ısı çekerek hava içindeki su buharlarını yoğunlaştırır, nem miktarını azaltır ve iç mekanı konforlu hale getirir.

Kapasite montaj yapılacak mekânın bulunduğu bölgeye, yapı malzemesine, pencere alanına, güneş ışığı alma miktarına, ortamda bulunan kişi sayısına, ek ısı kaynaklarına ve alanın büyüklüğüne göre yetkili kişiler tarafından hesaplanır.

Tüm klimalar çalışma prensibi olarak birbirine benzese de montaj esnasında yapılması gerekenler ve alınan ölçüm değerleri markalara göre farklılıklar gösterir. Alanında uzman, eğitimli ve deneyimli kadrolara sahip İklimsa Yetkili Servisleri, teknik ve idari kurallara uygun yapacakları montajlar ile ürünün uzun yıllar sorunsuzca kullanılabilmesine imkân sağlar. Bununla beraber klimalara garanti uygulanabilmesi için montajı ve diğer satış sonrası hizmetleri yetkili servis yapmalıdır.

Elektrik iç tesisleri yönetmeliğine göre klima, kombi, hava perdesi gibi elektrikli cihazlara çekilecek kalıcı ve sabit tesisatlar, kullanıcı ve bina güvenliği açısından yetkin elektrikçi tarafından yapılmalıdır.

Harici bir ısı kaynağı kullanarak istenen mekanı soğutan veya ısıtan cihazların basit çalışma prensibidir. Çoğu kez kullanılan kaynak, dış hava olduğu gibi, toprak ya da su da olabilir. Aynı cihazın soğutma ve ısıtma yapması, aslen dört yollu vana mekanizması ile buna yön veren sensörler ve mikro işlemciler sayesindedir. Heat pump özellikli split klimalar: soğutma yaparken aynı anda zaten sıcak olan dış havayı ısıtırlar ve ısıtma yaparken dış havayı soğuturlar. Buzdolaplarımızın içindeki yiyecekleri soğutarak korurken, arkasındaki kondenser yüzeyinden ısı yayarak mutfağımızı ısıtması “heat pump”ı izah eden en basit örnektir.

Klimanızı kullandığınız ortamda, üflenen havanın direk karşısında oturmamaya özen gösterin. Klimanızı sürekli en düşük ısı değeri ve en yüksek fan hızında çalıştırmak yerine, daha yüksek sıcaklık değerlerinde, orta veya düşük fan hızında çalıştırarak, rüzgar etkisini azaltır ve ortamın aşırı soğumasını engellersiniz.

SCOP = İngilizce “Seasonal Coefficient Of Performance” ifadesinin baş harflerinden oluşan kısaltmadır. Klimaların verimli olup olmadığını anlamak için kullanılan performans katsayısıdır. Bir klimada bu değer ne kadar yüksekse klimanın da o kadar verimli olduğu anlamı çıkar. SCOP değeri aynı zamanda performans maliyetini de belirler.

Klimalarda yer alan kendi kendini temizleme özelliği, zamanla kirlenen filtrelerin temizlenmesini sağlayan teknolojik sistemdir. İç ünitede bulunan kendi kendini temizleme özelliği ile çevreye hijyenik hava yayılması sağlanır.

Alerjen filtresi, kişilerde hava soluma yoluyla rahatsızlık yaratacak durumları ortadan kaldıran filtrelere verilen addır. Alerjen filtresi, enzim ve üre alerjenlerini deaktive eder, mantar, bakteri ve diğer alerjenik bileşikleri yok eder. Mekandaki havayı her zaman taze tutar.

Bölge elektrik dağıtıcısı ile görüşülerek gerekli iyileştirme yapılabilir. Bunun yanı sıra, servo motorlu voltaj regülatörü kullanılabilir. Servo motorlu voltaj regülatörü seçimi, jeneratör hesabına benzer tarzda yapılır. Gerilimin regülatör ile düzenlenebilmesi için şebeke degerlerinin belli limitler arasında seyretmesi gerekir. Anormal düşük ya da yüksek gerilimlerin regülasyonu mümkün olmayabilir. Kullanım kılavuzunda yazılı standart gerilim değerleri dışında kullanılan ürünlerde garanti dâhilinde değerlendirilemeyecek hasar meydana gelebilir.

Klimalar jeneratör ile çalıştırılabilir. Ancak çalıştırılacak jeneratör hesabı, klimanın 1 veya 3 fazlı olması, ilk kalkış ve nominal akım değerleri gözetilerek dikkatle yapılmalıdır. Inverter tip klimalar, aynı kapasitedeki konvansiyonel klimalara göre daha küçük jeneratörler ile çalıştırılabilirler. Jeneratör gücü (VA) = Calisma gerilimi x Azami Akım (İlk kalkış ya da nominal akım değerinden büyük olan)

Klimanın hava üfleme kanatlarının direk olarak insanlara, evcil hayvanlara ve bitkilere gelmemesi tavsiye edilir. Kullanma kılavuzlarında da belirtildiği üzere konforlu bir ortam için oda sıcaklığının; soğutma için 20-24 C ve ısıtma için ise 25-27 C aralığında bir sıcaklık değerine ayarlanması gerekli ve uygundur. Daha düşük sıcaklıklarda kullanım yazın hasta ettiğine dair yanlış bir önyargıya sebep olmaktadır.

Klima işletim maliyetinin azaltılması ve gerekli verimin alınabilmesindeki anahtar işlem ısı yüklerinin azaltılmasıdır. Kullanımda olmayan odaların lambalarını kapatın. Açık kalması durumunda gereksiz yere ısı üreterek klimanızın daha fazla çalışmasına yol açar. Doğrudan güneş ışığından korunmak için perde, panjur, tente, vb. kullanarak basit önlemler alınız. Bu odanın daha serin olmasını sağlayacaktır. Yazın öğleden sonraki zamanlarda klimatize edilen mekândaki aktivitelerinizi minimize etmeye ve kapısını açmamaya çalışınız. Bu soğuk havanın dışarıya kaçmasına, sıcak havanın içeri girmesine yol açar. Klima işletim maliyetinin azaltılmasında en etkili yollardan biride termostat ayarıdır. Termostat ayarınızı soğutmada 1°C veya daha fazla yükseltin, ısıtmada ise 2°C veya daha fazla düşürün. Soğutmada yükselteceğiniz termostat sıcaklığı ile mevsimlik %10’a varan enerji tasarrufu sağlayabilirsiniz. Klimanızla birlikte mümkün ise tavan tipi veya taşınabilir fan kullanınız. Bu birkaç derece daha soğuk hissetmenize neden olur. Bu sayede termostat ayarınızı biraz daha yüksek tutarak enerji tasarrufu sağlayabilirsiniz. Klima filtrelerinin temiz olduğundan emin olun. İki haftada bir kontrol edin. Kirli filtreler soğutma ve ısıtma verimliliğini azaltır. Klima çalışırken kapı ve pencereleri kapatın. Mutfak ve banyo havalandırmalarını çalıştırmayın. Sızdırmazlık sağlamak için pencere ve kapılara tedbir alın. (Bant çekmek gibi). Eğer klimanızın yeterli derecede soğutma veya ısıtma yapmadığını düşünüyorsanız hemen yetkili servisinize kontrol ettiriniz. Bu durum elektrik faturasının aşırı derecede artmasına yol açabilir.

Periyodik bakım ile klimaların ısı değiştiricilerinde kirlilik nedeniyle oluşan verim düşüklükleri önlendiği için tüketilen elektrik enerjisi azalarak tasarruf sağlanır. Yetkili servis tarafından dikkat ve düzen ile yapılan koruyucu bakım, arıza oluşma riskini azaltır. Bakımı yapılmış klimada önceden tahmin edilmeyen kesintiler engellenerek konforda süreklilik sağlanırken; onarım ve yedek parça maliyetleri asgari seviyededir. Öte yandan ünitelerde yoğuşan suyu depolayan tava ve gider hattında uzun süre bakım yapılamaz ise bakterilerin üremesine olanak sağlayan ortam koşulları oluşur. Bu bakteriler, ortama rahatsız edici koku yaydıkları gibi; özellikle alerjik hastalıkların önemli ölçüde nedenlerindendir.

İç ünitelerde bulunan filtrelerin sık sık temizlenmesi gerekiyor. İlkbahar ve sonbahar aylarında yılda 2 defa olmak üzere yetkili servisler tarafından ünitenin bakımının, temizlik ve kontrolünün yapılması gerekmektedir.

Karbon filtrelerin ev, vb. kullanım alanlarında 6 ayda bir; lokanta vb. yoğun kirli ortamlarda 3 ayda bir değiştirilmesi gerekmektedir.

Bir klima alırken ısıtmak veya soğutmak istediğiniz mekanın boyutuna uygun bir model seçmek gereklidir. Yetersiz veya gereğinden güçlü klimalar enerji tüketiminizi arttırır.

Mekana göre küçük BTU’lu klima alınırsa klima odayı bir türlü istenilen sıcaklığa ulaştıramayacağı için sürekli çalışacak ve elektrik tüketimi artacaktır.

Mekana göre büyük BTU’lu klima alınırsa mekan birden soğuyacak, kompresör sık sık kapanıp açılacağı için fazla elektrik kullanılacaktır.

Klima alırken BTU denilen ısıtma ve soğutma kapasitesinin kullanacağınız odanın şartlarına uygun olması gerekir. BTU hesaplamanın en uygun yolu bunu yetkili servise bırakmaktır. Odanın metrekaresi BTU seçimi için önemli olsa da tavan yüksekliği her evde aynı olmayacağı için metreküp cinsinden hesaplama yapmak da gerekebilir. Ayrıca odadaki Tv, aydınlatma, bilgisayar, kişi sayısı vb. ısı değişimine neden olacak faktörler de BTU hesaplarken dikkat edilecek noktalardandır.

Klimanın performansı ve az enerji sarfiyatı açısından, ürün kalitesi kadar montaj ve servis kalitesi de önemlidir. Montaj esnasında oluşabilecek hatalar ürününüzden beklediğiniz performansı almanızı engelleyebilir. Ayrıca klimanızın verimliliğini uzun yıllar koruyabilmesi için, ısı transfer yüzeylerinde meydana gelen kirlenmelerin temizlenmesi ve cihazınızın rutin bakımlarının yapılması gerekmektedir. Bu nedenle klimanıza yılda en az 1kere bakım yapılması önemlidir.

SEER = İngilizce “Seasonal Energy Efficieny Ratio” ifadesinin baş harflerinden oluşan kısaltmadır. SEER de SCOP gibi klimanın verimliliğini gösteren bir değerdir. Bu değer cihazın ne kadar elektrik performansını yani alınan performansın harcanan elektriğe oranını gösterir. Değer ne kadar yüksekse klima o kadar iyidir.

EER ve COP eski enerji verimliliği yönetmeliğinin enerji verimliliği birimleri iken SEER ve SCOP ise ülkemizde 01.01.2014 den itibaren yürürlüğe giren yeni enerji verimliliği yönetmeliğinin enerji verimliliği birimleridir.

Organik malzemelere ve insan sağlığına kesinlikle zarar vermeyen, bir kere kullanıldığında uzun bir süre etkinliğini koruyabilen ve ışık enerjisini kullanarak kimyasal bir reaksiyon oluşturan yüzey kaplama ürünüdür. İstenmeyen organiklerin yok edilmesini sağlar. Buharlanmayı ve kötü kokuları önleyen fotokatalitik klimalarda da kullanılır. Ortamdaki havanın daima temiz olmasını sağlar.

Otomatik 3 boyutlu hava sistemine verilen addır. Klimanın bulunduğu noktadan 3 yöne hava kanatları sayesinde hava akımı yapmasını sağlar.

Kişiden kişiye değişmekle birlikte insan sağlığı için 20-27 derece arası sıcaklık ve %40-60 arası nem genellikle en uygun ortamdır.

Klimanız soğutma konumunda iç ortamda bulunan fazla ısı enerjisini alarak dış ortama taşırken, ısıtma konumunda dış ortamdan aldığı ısı enerjisini iç ortama aktarmaktadır. Bu operasyonu gerçekleştirebilmek için soğutucu akışkanı kompresör yardımı ile kapalı soğutma çevrimi içerisinde döndürmektedir. Soğutma sistemi ise elektrik enerjisi ile çalışmaktadır.

Klimanızın harcamış olduğu her 1watt elektrik enerjisine karşılık transfer edebildiği ısı enerjisi miktarına klimanızın verimliliği ya da performans katsayısı denir.

Avrupa birliği ülkelerinde yeni uygulamaya giren klima enerji sınıflarına göre, harcanan 1watt elektrik enerjisi karşılığında,3,2 watt üzerinde ısı enerjisi taşıyabilen klimalar A enerji seviyesindedir. Aynı kapasiteli klimalar içerisinde en az elektrik harcayan klimalardır.

Klimaların sınıfının belirlenmesi için COP (coefficent of performance) değeri hesaplanır. COP değeri ise kullanılan elektriğin verilen ısıya oranı hesaplanarak bulunur. Yani daha az enerji sarf ederek daha fazla ısı üreten ve verimliliği yüksek olan ürünlerin COP değeri yüksek olur. Bu oran 3.21’i geçtiği zaman klima A Sınıfı Özelliğini kazanmış olur.

Bir iç ve bir dış üniteden oluşan ve duvara monte edilen duvar tipi split klimalar oldukça düşük ses seviyesinde çalışırlar. Duvar tipi split klimaların 9.000 Btu/h ile 28.000 Btu/h kapasiteler arasında değişik modelleri vardır. Duvar tipi split klimalar konutlarda ve konfor şartı istenen tüm mekanlarda problemsiz olarak kullanılırlar. Monte edilemeyen mekanlarda da rahatlıkla kullanabilir.

Klimanın içerisindeki hava üfleyen kompresörün ortamın ihtiyacına göre çalışma kapasitesini kendi kendine arttırması ve azaltmasıdır. Bu bir klima teknolojisidir. İnverter özelliği olmayan klimalar ortamı sürekli aynı kapasitede hava üfleyerek ısıtmakta/soğutmakta, bunu yaparken de ortam belli bir ısıya ulaştığında klima otomatik kapanmakta, ortamın ısısı düştüğünde ise otomatik açılmaktadır.

Merkezi sistem kategorisinde olan kanallı tip split klimalar, kanal ve menfezler aracılığı ile hava dağılımı sağlarlar. Kanallı tip split klimaların iç üniteleri tavan arası boşluğuna gizlenerek monte edilebilirler.

Kaset tipi split klimaların iç üniteleri tavan arası boşluğuna monte edilirler. Opsiyonel olarak taze hava alma imkânları olduğundan yüksek konfor şartlarının istendiği mekânlarda tercih edilirler. Dört yöne hava üfleme özelliğine sahiptirler.

Multi klima olarak da adlandırılan multi split, çoklu split anlamına gelir. Birebir split klimalarda olduğu gibi tek bir dış ünitesi bulunmaktadır. Buna karşılık birden fazla iç ünite bu tek dış üniteye bağlanmaktadır.

Buzdolabı gibi ayaklı ve dikey görünümlü olan salon tipi split klimalar, özellikle mağaza ve toplantı salonu gibi insan sirkülasyonunun fazla olduğu geniş mekanlar için idealdir. Salon tipi split klimalar, yüksek hızlı ve güçlü fan sistemleri ile homojen hava dağılımını sağlarlar.

Bir dış ünite ile gaz akış dağıtıcıları yardımıyla birden çok iç ünitenin birbirinden bağımsız olarak kontrol edilebildiği direkt genleşmeli klima sistemleridir. Gerektiği kadar soğutucu akışkan doğru fan ve doğru zamanda ihtiyaç duyulan iç üniteye sevk edilerek ısıtma ve soğutmada kullanılması sağlanır.

Hem tavan hem de yere monte edilebilme özellikleri ile bu klimalar mağaza, ofis gibi mekanlar için en ideal montaj ve estetik görünüm avantajlarını sunmaktadırlar. Tavan tipi klimalarda opsiyonel ek ısıtıcı takviyesi vardır. Uzaktan kumandalı modelleri mevcuttur.

Enerji sınıflandırma, Kyoto protokolü hedeflerini karşılamak amacıyla CO2 emisyonu azaltmak gibi bir yöntemle enerji etkinliği hedefleyen büyük avrupa iklim değişim programının bir parçasıdır. Bu yolla Avrupa komisyonu, artan bilincin müşterilerin, ihtiyaçlarına en ekonomik (ekolojik)çözüm getiren ürünleri satın almalarını sağlayacağını umut etmektedir.

Enerji etiketi, ünitenin enerji tüketimi hakkında bilgi verir. İklimlendirme üniteleri (12kw soğutma kapasitesine sahip olan)enerji tüketim seviyelerine göre yedi farklı kategoriye (a’dan g’ye)sınıflandırılır ve ait oldukları kategoriye göre renk koduna ayrılır. Enerji verimliliği en yüksek olan üniteler a kategorisine girer ve etiket üzerinde bir yeşil okla gösterilir

Enerji etkinliği en düşük olan üniteler g sınıfına girer ve etiket üzerinde kırmızı bir okla gösterilir. Son kullanıcı farklı markaların eşdeğer ünite tiplerinin etkinliğini kolay bir şekilde karşılaştırabilir.

Düzenli olarak bakımı yapılan, yetkili-ehliyetli teknik personel tarafından montajlanmış, doğru ve bilinçli kullanılan klimaların oluşturduğu konfor ve filtreleme özelliklerinin, sağlık açısından büyük faydaları olduğu çeşitli sağlık kuruluşları ve bilimsel otoriteler tarafından bildirilmektedir. Bununla beraber ürünün, kılavuzuna uymayan tarzda kullanılması ya da sayılan konulardan herhangi birinin ihmali, bir takım alerjik ve solunum rahatsızlıklarının doğmasına neden olabilir.

Klimanın ana gövdesinde, havayı kötü kokulardan arındıran, antibakteriyel turmalin levha bulunur. Negatif iyonlar üreten turmalinler, klima çalışmasa dahi temiz hava sağlar. Bu duruma da 24 saat iyon teknolojisi denir. Kesintisiz bir şekilde temiz hava solumanızı sağlar.

Doğal enzim filtresi kirli havayı emen klima filtresine verilen addır. Doğal enzim filtresi sayesinde bakteriler ortadan kaldırılır, böylece ortama temiz hava verilir.